Astrofotografia krajobrazowa - sfotografuj ślady gwiazd i meteory

Uzbrojony tylko w przyzwoitą lustrzankę możesz zarejestrować cały szereg cudów widocznych na nocnym niebie. Ślady ruchu gwiazd pozwalają pokazać, że Ziemia się obraca. Aby je zarejestrować, musisz wycelować obiektyw na północ (na półkuli północnej); skierowanie aparatu na wschód lub zachód daje prostsze linie.

Techniki rejestracji

Rejestrowanie zdjęć gwiazd z zastosowaniem bardzo długiej ekspozycji pozwala ukazać ich ruch na niebie spowodowany obracaniem się Ziemi wokół własnej osi. Im dłuższy czas naświetlania, tym wyraźniejszy będzie ten efekt. Jeśli użyjesz szerokokątnego obiektywu o jak najkrótszej ogniskowej i ustawisz ISO 100, ustawiaj przysłonę względem czasu otwarcia migawki, np. f/4 dla ekspozycji trwających 15–30 min, f/5,6 dla 1-godzinnych, f/8 dla 2-godzinnych, f/11 dla 4-godzinnych.

Innym sposobem jest wykonanie kilku krótkich ekspozycji i połączenie ich ze sobą w jeden obraz. Użyj wtedy interwałometru, aby automatycznie uzyskać serię zdjęć z czasem naświetlania w zakresie 20–60 sekund. Wykonane ujęcia możesz połączyć ze sobą ręcznie w Photoshopie lub automatycznie, używając darmowego programu StarStaX. Wykona on całą ciężką pracę za Ciebie, a do tego ma wspaniałą funkcję wypełniania pustych obszarów.

fot. Phil Hart

fot. Phil Hart

Kadrowanie

Jeśli chcesz, aby smugi gwiazd tworzyły na niebie krąg, musisz skierować obiektyw na północ (jeśli fotografujesz na półkuli północnej). Oś obrotu Ziemi skierowana jest w stronę Gwiazdy Polarnej, która znajduje się w pobliżu jasnego gwiazdozbioru Wielkiej Niedźwiedzicy (Ursa Major).

Rejestrując smugi gwiazd, warto eksperymentować z dłuższymi ogniskowymi. Nie będziesz musiał wtedy czekać tak długo, jak przy ujęciu szerokokątnym, chociaż nie uda Ci się uchwycić w kadrze tak rozległego fragmentu nieba. Musisz wtedy jednak jeszcze bardziej uważać na drgania aparatu, np. dociążyć statyw i osłonić go przed wiatrem.

Fotografowanie meteorów

Kiedy będziesz stosował długie ekspozycje istnieje duża szansa, że zarejestrujesz meteory. Szczególnie duże prawdopodobieństwo "złapania" spadającej gwiazdy występuje podczas maksimów rojów meteorowych. Najbliższe, a jednocześnie jedno z najbardziej efektowych to Perseidy. W tym roku ich maksimum aktywności wystąpi w nocy 12/13 sierpnia. W drugiej części nocy, kiedy radiant (miejsce na niebie z którego wylatują) będzie już dosyć wysoko nad horyzontem, można się spodziewać kilkudziesięciu zjawisk na godzinę. Istnieje wtedy duże prawdopodobieństwo, że najjaśniejsze zjawiska (kilka-kilkanaście) uda Ci się sfotografować. Najlepiej wycelować obiektyw szerokokątny na północ, południowy wschód lub w zenit.

Aby zarejestrować punktowy obraz gwiazd, nie można stosować ekspozycji dłuższych niż 30-60 s (im szerszy obiektyw tym ekspozycja może być dłuższa). Warto też przymknąć o 0,3-0,7 EV przysłonę w obiektywie, aby poprawić jakość obrazu na brzegach kadru. Czułość ISO ustawiamy taką, aby uzyskać odpowiednią ekspozycję, pamiętając o tym, aby tło nieba nie było zbyt jasne, a szum na zdjęciu zbyt duży (z reguły ok. ISO 800-3200).

Im więcej zdjęć zrobimy, tym większe prawdopodobieństwo, że jakiś meteor zostanie przez nas zarejestrowany. Dlatego pomocny może okazać się pilot z interwałometrem, aby zautomatyzować cały proces. W tym czasie, leżąc na karimacie obok, możemy spokojnie podziwiać meteorowy spektakl na niebie. Seria kilkuset takich zdjęć z całej nocy maksimum to także gotowy materiał do stworzenia timelapse'u, czyli filmu poklatkowego.

Sierpień to oczywiście nie jedyny miesiąc, kiedy warto polować na meteory. Najbardziej widowiskowe roje, jakie można fotografować w ciągu roku to także Orionidy (20–22 października), Leonidy (17 listopada), Geminidy (13–14 grudnia), Kwadrantydy (3 stycznia), czy Lirydy w okolicach 22 kwietnia. Daty te wskazują momenty ich największej aktywności, ale widoczność danego roju to okresy od kilku do kilkunastu dni. Szczegóły dotyczące aktywności meteorów możesz znaleźć na stronie www.pkim.org oraz w aplikacjach takich jak Meteor Shower Calendar. 

fot. Alyn Wallace

fot. Alyn Wallace

Ustawienie ostrości w astrofotografii

To kluczowy proces, od którego zależeć będzie jakość Twoich zdjęć. Istnieją dwie metody ogniskowania obiektywu w nocy. Niektórzy wolą stosować metodę ustawiania ostrości na odległość hiperfokalną, ale inni wolą ostrzyć na nieskończoność. Najlepszym sposobem, aby to zrobić, jest włączenie trybu podglądu na żywo i 10-krotne cyfrowe powiększenie podglądu jakiejś jasnej gwiazdy lub odległej lampy ulicznej. Następnie można ręcznie wyregulować ostrość, aż źródło światła stanie się ostre. Aby uniknąć przypadkowej zmiany ustawienia, możesz użyć taśmy malarskiej, aby zablokować pierścień ostrości po jej ustawieniu.