Czym jest bracketing ekspozycji
Bracketing polega na wykonaniu kilku zdjęć, z których jedne są nieco jaśniejsze, a inne trochę ciemniejsze od naświetlonej według światłomierza fotografii, prawda?
Tak, to prawda. Bracketingiem określamy sekwencję ujęć tej samej sceny, mających różną ekspozycję. Istnieją dwa powody, dla których warto z niej korzystać - po to, by mieć gwarancję uzyskania przynajmniej jednej dobrze naświetlonej fotografii (ponieważ światłomierz aparatu nie zawsze od razu ustawia prawidłowo parametry ekspozycji) lub po to, aby zarejestrować serię różnych ekspozycji, które następnie zostaną połączone ze sobą w programie graficznym.
Dlaczego warto poświęcić czas na nakładanie na siebie obrazów? Wydaje się to dość kłopotliwe...
Matryce aparatów cyfrowych mają ograniczony zakres możliwej do zarejestrowania dynamiki tonalnej. Oznacza to, że potrafią one uchwycić szczegóły tylko w pewnym określonym zakresie jasności tonów. Wartość ekspozycji określana przez światłomierz w momencie wykonywania zdjęcia jest wartością uśrednioną - aparat potrafi zarejestrować szczegóły sceny będące zarówno nieco jaśniejsze, jak i trochę ciemniejsze od tego średniego ustawienia.
Zakres dynamiki tonalnej można mierzyć w stopniach przysłony. Na przykład, jeśli aparat fotograficzny pozwala uchwycić obraz o rozpiętości tonalnej wynoszącej dziewięć stopni przysłony (9 EV), oznacza to, że może on zarejestrować szczegóły w obszarach sceny, które są o maksymalnie cztery stopnie jaśniejsze i cztery stopnie ciemniejsze od ustawionej średniej wartości ekspozycji.
Dynamika tonalna
Matryce aparatów są w stanie zarejestrować szczegóły jedynie w określonym przedziale jasności tonów, zakres ten nazywany jest właśnie dynamiką tonalną. Im większa różnica pomiędzy prawidłową ekspozycją dla obszarów ciemnych i jasnych, tym trudniej uchwycić szczegóły obrazu w obu tych obszarach na jednym zdjęciu. Aby ukazać detale ukryte w cieniu, możesz na przykład ustawić dłuższy czas naświetlania, ale może to doprowadzić do tego, że jaśniejsze fragmenty sceny zostaną prześwietlone.
Ustawienie dłuższego czasu ekspozycji pozwala zarejestrować więcej światła, dzięki czemu obszary ukryte w cieniu stają się lepiej widoczne. Jednak niebo zostało prześwietlone, przez co jest ono pozbawione wyrazu.
Ekspozycja uśredniona (po środku)
Aparat dobiera parametry tak, by poprawnie zarejestrować jasne i ciemne tony. Na tym zdjęciu fragmenty nieba nadal są przepalone, bo znajdują się one poza zakresem dynamiki tonalnej aparatu.
Ekspozycja na światła (po prawej)
Skrócenie czasu naświetlania powoduje zmniejszenie ilości światła docierającego do sensora, umożliwiając uchwycenie szczegółów nieba. Niemniej jednak cienie są teraz zbyt ciemne.
Bardzo kontrastowe sceny mogą przekraczać możliwości matrycy, przez co nie uda się zarejestrować żadnych szczegółów w cieniach lub w światłach, a nawet w obu tych obszarach. Na przykład, gdy fotografujesz ciemny budynek na tle bardzo jasnego nieba, różnica w jasności pomiędzy cieniami na budynku i światłami na niebie może wynosić 12 stopni przysłony. Najprawdopodobniej obraz taki przekroczy zakres dynamiki tonalnej, jaki potrafi uchwycić aparat, w związku z czym nie będzie on w stanie zarejestrować szczegółów we wszystkich obszarach sceny przy jednej ekspozycji.
Aby poradzić sobie z tym problemem, można spróbować wykonać serię zdjęć o różnej wartości ekspozycji - od krótkiej, która niedoświetli cieni (ale spowoduje, że światła nie będą przepalone), po długą, która pozwoli zarejestrować szczegóły w cieniach (ale prześwietli jasne obszary sceny). Dobrze naświetlone fragmenty każdego ze zdjęć wchodzących w skład sekwencji można następnie połączyć w całość w Photoshopie lub innym programie do tworzenia obrazów HDR.
Dobrze, a zatem w jaki sposób najlepiej wykorzystać funkcję bracketingu?
Możesz zmieniać wartość ekspozycji ręcznie lub pozwolić aparatowi zrobić to automatycznie. Aby samodzielnie zarejestrować serię różnie naświetlonych zdjęć, ustaw tryb preselekcji przysłony lub czasu otwarcia migawki, ewentualnie tryb manualny. Jeśli pracujesz w którymś z dwóch pierwszych trybów, możesz po prostu zrobić zdjęcie tak, jak zwykle, a następnie - korzystając z funkcji kompensacji ekspozycji (naciśnij przytrzymaj przycisk "+/-" ) - wykonać kolejne ujęcia, które będą jaśniejsze i ciemniejsze.
Wartość kompensacji, jaką należy ustawić, będzie zależała od rodzaju sceny i warunków oświetleniowych oraz, oczywiście, tego, jaki efekt końcowy chcesz osiągnąć. Zacznij od 2/3 lub jednego stopnia przysłony. Aby uzyskać jaśniejszy lub ciemniejszy obraz w trybie manualnym, można po prostu zmieniać albo wartość przysłony, albo czas otwarcia migawki.
Jeśli zdecyduję się skorzystać z funkcji bracketingu automatycznego, to czy aparat sam wykona za mnie wszystkie ujęcia?
Tak, choć powinieneś mu powiedzieć, jak bardzo chcesz skompensować ekspozycję. Funkcję automatycznego bracketingu ekspozycji (AEB) można znaleźć w Twoim aparacie w menu fotografowania. Jej ustawienia pozwalają określić stopień kompensacji ekspozycji, który można zdefiniować w zakresie do trzech stopni przysłony na plus lub na minus względem poprawnej ekspozycji i z dokładnością do 1/3 EV. Po włączeniu funkcji AEB i uaktywnieniu trybu zdjęć seryjnych, kiedy tylko naciśniesz i przytrzymasz spust migawki, aparat automatycznie zarejestruje trzy lub więcej różnych ekspozycji.
Czy są sytuacje, w których automatyczny bracketing ekspozycji się nie sprawdza?
Tak, są. Nie należy z niego korzystać podczas fotografowania szybko poruszających się obiektów, takich jak ptaki w locie. W takim przypadku bowiem tylko jedno ujęcie może przedstawiać wydarzenie w jego kulminacyjnym momencie i prawdopodobnie okaże się, że wcale nie jest to ta najlepsza z zarejestrowanych ekspozycji.
Można wykonać ciemniejsze i jaśniejsze zdjęcie lub powierzyć to zadanie aparatowi. Oto, jak to zrobić...
1. Użyj funkcji kompensacji ekspozycji
Aby zmienić wartość ekspozycji kolejnych ujęć w serii, wybierz opcję kompensacji ekspozycji w menu fotografowania lub naciśnij i przytrzymaj przycisk "+/-". Za pomocą pokrętła głównego przesuń wskaźnik w kierunku znaku "+", aby kolejne zdjęcie było jaśniejsze, lub "-", by je przyciemnić.
2. Wypróbuj, jak działa funkcja automatycznego bracketingu
Wybierz funkcję AEB i określ kompensację ekspozycji w trybie bracketingu. W tym wypadku ustawiliśmy ją stopień przysłony ciemniej i jaśniej w stosunku do normalnej ekspozycji. Jeśli Twój aparat ma górny panel LCD, pojawi się na nim informacja, że trzy kolejne zdjęcia zostaną wykonane w trybie AEB.
3. Bracketing i kompensacja
Możesz także użyć funkcji kompensacji ekspozycji i zarejestrować jedną prawidłową ekspozycją, jedną ciemniejszą i jedną jaśniejszą, a następnie kilka z jeszcze innymi wartościami. Jest to praktyczne, jeśli wiesz, że Twój aparat ma tendencję do prześwietlania lub niedoświetlania zdjęć.
Jeśli planujesz wykonać serię zdjęć w celu ich późniejszego połączenia w programie graficznym, musisz również zwracać uwagę na wszelkie inne ruchome elementy w kadrze, gdyż w przeciwnym razie nałożenie na siebie zdjęć może być bardzo trudne. Z tego samego powodu, nie należy także zmieniać wartości przysłony, ponieważ spowoduje to wyraźną różnicę głębi ostrości w obrębie poszczególnych obszarów finalnego zdjęcia.
Łączenie ze sobą zdjęć o różnej ekspozycji
Kiedy nie jesteś w stanie zarejestrować szczegółów w najjaśniejszych i najciemniejszych częściach sceny w ramach jednej ekspozycji, możesz zrobić ich kilka, wybierając dla nich różne wartości kompensacji, i połączyć je później ze sobą w Photoshopie lub innej podobnej aplikacji, np. Photomatix.
Aby przeznaczone do nałożenia na siebie ujęcia idealnie do siebie pasowały, musisz zamontować aparat na statywie i fotografować w trybie preselekcji przysłony, dzięki czemu głębia ostrości na wszystkich ekspozycjach będzie taka sama. Łącząc ze sobą dobrze naświetlone cienie i światła z różnych ujęć z uśrednioną przez aparat ekspozycją dla półtonów, można stworzyć obraz, który ma dużą rozpiętość tonalną. Takie fotografie nie każdemu przypadną do gustu, ponieważ duża dynamika oraz wysoki kontrast mogą tworzyć nienaturalny i nierzeczywisty efekt.
1. Kompensacja ekspozycji o wartości +2 EV
Ta jaśniejsza ekspozycja ma na celu uchwycenie szczegółów skał.
2. Kompensacja ekspozycji o wartości +2/3 EV
W tym przypadku chodzi o zachowanie szczegółów w ciemniejszych obszarach morza i nieba.
3. Bez kompensacji
Ta ekspozycja jest dokładnie taka, jak widzi tę scenę światłomierz aparatu. Będzie ona przydatna w celu ukazania detali obłoków.
4. Kompensacja ekspozycji o wartości -1 1/3 EV
Ciemniejsza ekspozycja sprawi, że najjaśniejsze obszary nieba zachowają szczegóły.
