Jak profesjonalnie skanować w domu Karol Bagiński
Skaner stał się w prostej linii pomostem pomiędzy światem fotografii analogowej a światem cyfrowej postprodukcji, druku, prezentacji multimedialnej, czy wreszcie Internetu. Trudno sobie wyobrazić dziś fotografa, który nie przesyła plików zdjęciowych rodzinie, znajomym czy potencjalnym klientom. Korzystanie z usług profesjonalnych laboratoriów fotograficznych gwarantuje wysoką jakość, ale bywa - niestety - dość kosztowne, dlatego warto zwrócić uwagę na możliwości jakie daje skanowanie w warunkach domowych.
Co potrafią płaskie skanery? Czy otrzymane pliki nadają się tylko do pokazywania na ekranie monitora, czy może da się z nich wykonać również fotograficznej jakości wydruki? Na kolejnych stronach postaramy się odpowiedzieć na te i inne pytania. Skanery dostarczyła do testów firma Medikon Polska, partner graficzny firmy Epson.
Jaki skaner wybrać?
Na rynku dostępnych jest wiele modeli kompaktowych skanerów fotograficznych, o różnym stopniu zaawansowania. Zdecydowanie najlepszą reputacją i największą popularnością wśród fotografów cieszą się modele marki Epson. Poznajcie więc trzy podstawowe skanery, oferujące obszar skanowania A4 i wykorzystujące nowoczesne, precyzyjne i oszczędne źródła LED. Wszystkie trzy powstały z myślą o skanowaniu materiałów fotograficznych. Czym więc się różnią?
To najprostszy model amatorski, posiada ramkę do zeskanowania paska filmu małoobrazkowego (135) i ramkę z oprawionymi slajdami, bez szansy regulacji położenia płaszczyzny filmu względem elementu rejestrującego CCD. Zdecydowanie niższa od konkurentów jest wartość głębi 3,2 Dmax. Cena: 478,08 zł z VAT na www.sklep.medikon.pl.
Najtańszy model Epson Perfection V370 Photo to ekonomiczny, prosty skaner archiwizacyjny do szybkiego i poprawnego tworzenia cyfrowych plików z naszych domowych filmów fotograficznych. Przy dobrze naświetlonym negatywie kolorowym, nawet do wykonania pamiątkowego wydruku. Niewielka dynamika (Dmax 3,2) przekłada się jednak na wyraźną degradację obrazu tak w cieniach, jak i światłach obrazu.
Epson Perfection V550 Photo to dość zaawansowany skaner archiwizacyjny z niezłą dynamiką skanowania, radzi sobie znacznie lepiej od poprzednika z filmami kolorowymi i czarno-białymi, a w zestawie znajdziemy wiele ramek formatowych, w tym do skanowania większych formatów, niż małoobrazkowy 35 mm.
Typowy skaner fotograficzny, oferuje Dmax o wartości 3,4, co pozycjonuje go na średnim poziomie możliwości rejestracji dynamiki obrazu. Zaopatrzony jest w oprogramowanie Digital ICE, co znacznie poprawia jakość skanów w zakresie usuwania kurzu i uszkodzeń mechanicznych. Można w nim wygodnie skanować materiały małoobrazkowe (2 paski 135 i ramki slajdów) i średnioformatowe (pojedynczy pasek 120). Cena: 1069 zł z VAT na www.sklep.medikon.pl.
Z kolei Epson Perfection V850 Pro - to już zawodowiec w branży. Dynamika tego skanera zdecydowanie przekracza możliwości odwzorowania takich negatywów, jak Ilford FP4+ czy Kodak TMax, co pozwala na zachowanie szczegółów i w światłach, i w cieniach motywu. Skan negatywu z V850, dobrze przygotowany w programie Adobe Photoshop, wydrukowany na zaawansowanej drukarce atramentowej (np. Epson Stylus Pro 3880) i na wysokiej jakości papierach barytowych Epson, Sihl, Harman by Hahnemühle czy Fomei Collection, znacząco przekracza możliwości minilabów cyfrowych. Najbardziej wymagających użytkowników ucieszy też możliwość skanowania filmów (negatywów i pozytywów) na mokro, przy użyciu specjalnej ramki, dostępnej na żądanie do skanerów V850.
Model profesjonalny. Dwusoczewkowy system skanowania, 4,0 DMax, Digital ICE, oprogramowanie SilverFast SE oraz xRite i1 Scanner. Do tego zaawansowany system ramek do filmów od małego obrazka (12 ramek slajdów 135 oraz 3 paski 23 cm) przez średni (1 pasek 20 cm filmu 120) do wielkiego formatu (1 fiszka 4x5”) z szybami antyrefleksyjnymi o regulowanej wysokości względem płaszczyzny skanowania. Format do 8x10” można skanować bezpośrednio z szyby skanera. V850 Pro ma profesjonalny potencjał archiwizacyjny, oferuje uzyskanie materiału w jakości do druku. Cena: 3969 zł z VAT na www.sklep.medikon.pl.
Co musisz wiedzieć
Aby profesjonalnie zeskanować nasze filmy, potrzeba naprawdę niewiele. Podstawa to kalibracja monitora (za pomocą oprogramowania lub sprzętowo), bo bez tego po prostu nie możemy zaufać obrazowi, który widzimy na ekranie. Drugą istotną kwestią jest określenie przeznaczenia naszego skanu. Od tego zależy bowiem, jak w kolejnych krokach skonfigurujemy ustawienia skanowania. Musimy także pamiętać, że końcowy efekt i tak uzyskujemy w procesie postprodukcji. Nie można zatem traktować skanera jako wytwórcy ostatecznego pliku zdjęciowego, a raczej jako sprzęt do zapisu bazy do dalszej pracy. Działamy tu po prostu niczym podczas fotografowania aparatem cyfrowym, kiedy obraz zapisujemy jako plik RAW, przeznaczony do obróbki.
Im bardziej nieoczywiste, pośrednie barwy pojawiają się na naszych fotografiach, tym więcej dynamiki potrzebuje skaner, żeby subtelne różnice tonalne należycie odwzorować. Skan z V850 Pro (po lewej) wymagał bardzo niewielkiej korekty w porównaniu do skanu z V550 (po prawej), który potrzebuje sporo pracy postprodukcyjnej w oprogramowaniu do edycji zdjęć.
Pobierz pliki PSD w pełnej rozdzielczości: Epson V850 Pro | Epson V550
Najlepsze ustawienia
Program Epson Scan, który z poziomu komputera obsługuje skaner, umożliwia precyzyjne skonfigurowanie ustawień skanowania. Dla amatorów przewidziano tryb automatyczny, lecz my od razu wybieramy tryb Professional, by samodzielnie kontrolować wszystkie istotne parametry. Interface programu nie jest skomplikowany, ale by uzyskać najlepszą jakość, musimy działać świadomie.
Pierwsza ważna kwestia to wybór trybu. Bez względu na to, czy materiał to kolorowy pozytyw (slajd), negatyw, czy też materiał czarno-biały - każdy z tych materiałów skanujemy z 48-bitową głębią koloru. Zasada ta pozwala zachować maksymalną ilość informacji, przejść tonalnych obrazu. Szczególnie dotyczy to materiałów czarno-białych, przeznaczonych do druku na drukarkach peryferyjnych (druk z przestrzeni RGB). Fotografie czarno-białe w skali szarości (greyscale) pozostawiamy drukowi offsetowemu i cyfrowemu.
Settings - Możliwość samodzielnego nazwania całego kompletu ustawień (preset) po wpisaniu nazwy własnej w tym:
Oryginal - typ skanowanego materiału (tu film) rodzaj skanowanego filmu
Destination - parametry pliku. Głębię koloru - zalecamy kolor 48 bitów rozdzielczość maksymalnie 360 ppi (tutaj dla uproszczenia producent oznaczył dpi) oraz rozmiary obszaru skanowania rozmiar powstającego dokumentu (pliku). Polecamy wymiar z ręki, samodzielną decyzję o długościach boku.
Kolejny krok to wybór rozmiaru docelowego naszego skanu. W opisach sprzętu znajduje się długa lista możliwych do wykorzystania rozdzielczości pliku, dla uproszczenia podawanych w wartościach dpi. Nie jest to zmiana parametrów skanera, tylko ustawienie rozdzielczości ppi naszego pliku. Ponieważ opisywane w artykule skanery mają prawdziwe, optyczne rozdzielczości elementów rejestrujących rzędu 6400–9600 dpi, daje to nam szansę zapisu tylu właśnie pikseli pliku na każdy cal długości naszego obszaru skanowania. Dla filmu małoobrazkowego typu 135, którego krótszy bok ma 24 mm, realne jest zatem uzyskanie maksymalnie około 6000 px. To dużo, bo dla klatki filmu 6x6 (typ 120), obszar skanowania 56x56 mm (ponad 2 cale), przy 6400 dpi skanera, pozwala uzyskać obraz, którego bok będzie miał aż 13 000 px! To potencjał na naprawdę ogromny wydruk!
Wielu fotografów ceni sobie obecność czarnej ramki negatywu, jako świadectwo autentyczności kadrowania. W większości ramek w skanerach takiego wariantu działania nie przewidziano. Jak sobie z tym poradzić? Skanery płaskie Epson oferują skanowanie bezpośrednio z szyby z użyciem tzw. Area Guide, który to element razem z negatywem emulsją zwróconą do góry układamy na szybie. Pod wpływem ciepła, zmian wilgoci, materiał filmu może trochę pracować, unieść się, pofalować. Rozwiązaniem jest użycie dobrej jakości supercienkiej (film) taśmy klejącej. Tniemy 4 malutkie kawałki i przyklejamy do szyby narożniki filmu, jak na fotografii. Efekt końcowy murowany.
Czy powinniśmy zawsze wybierać najwyższą rozdzielczość? Zdecydowanie nie. Warto kontrolować to, jak duży plik tworzymy i pamiętać, że w praktyce druku nie używa się rozdzielczości plików powyżej 360 ppi, ponieważ zwiększanie rozdzielczości powyżej 360 ppi nie poprawia jakości otrzymywanych wydruków. Z kolei, do codziennego stosowania na ekranie monitora potrzebujemy rozdzielczości 72 ppi. Jeżeli zaś bardzo chcemy dopasować obraz do naszych prywatnych urządzeń, na przykład ekranu TV i współczesnych monitorów LCD, dobieramy ilość pikseli odpowiadającą długości boku urządzenia (np. dla ekranu Full HD, będzie to 1920 pikseli w poziomie lub 1080 w pionie). Na koniec format zapisu - najlepszym wyborem będzie oczywiście TIFF - zajmuje dużo miejsca, ale to bezstratny zapis bitmapowy, który daje największe możliwości w procesie dalszej postprodukcji.
Więcej o skanowaniu urządzeniami Epson dowiecie się na darmowych warsztatach organizowanych przez firmę Medikon Polska, które poprowadzi Karol Bagiński, autor tego artykułu. Szczegóły znajdziecie w informacji prasowej "Bezpłatne warsztaty skanowania negatywów i zdjęć".
Skan tego samego ujęcia z modelu V370 (po lewej) w porównaniu do skanu z V550 (po prawej).
Pobierz pliki PSD w pełnej rozdzielczości: Epson V370 | Epson V550
Skan tego samego ujęcia z modelu V370 (po lewej) w porównaniu do skanu z V550 (po prawej).
Pobierz pliki PSD w pełnej rozdzielczości: Epson V370 | Epson V550
Skan podobnych ujęć z modelu V550 (po lewej) w porównaniu do skanu z V850 Pro (po prawej).
Pobierz pliki PSD w pełnej rozdzielczości: Epson V550 | Epson V850 Pro
Artykuł powstał przy współpracy z firmą Medikon Polska (www.sklep.medikon.pl), partnerem graficznym firmy Epson.
